Zintegrowana karta graficzna czy dedykowana? Którą wybrać?

Karta graficzna – co to jest i za co odpowiada?

Ogólne zrozumienie tego, czym jest ten podzespół, jest kluczem do uchwycenia różnicy między zintegrowaną kartą graficzną a dedykowaną. Temat ten dotyczy nie tylko komputerów, ale również tabletów, konsol, smartfonów i innych urządzeń, które wyświetlają szczegółowe obrazy. Zawsze gdy przeglądamy zdjęcia, odtwarzamy wideo czy nawet otwieramy dokument tekstowy, zajmuje się tym karta zintegrowana czy dedykowana.

W komputerach karta graficzna ściśle współpracuje z procesorem. Procesor wysyła instrukcje w kodzie binarnym, co ma być wyświetlone, a karta graficzna to renderuje i wyświetla na ekranie. Proces wymaga ustalenia położenia pikseli, kolorów, cieni itp. W przypadku obrazu 3D karta graficzna musi dokonać również obliczeń geometrycznych, by odtworzyć trójwymiarową przestrzeń. A wszystko to w ułamku sekundy, albo inaczej – w jednym takcie zegara. Szyna pamięci określa, jak szybka jest komunikacja pomiędzy kartą graficzną a innymi podzespołami. Najpopularniejsze wartości wynoszą od 128 do 352 bitów.

Karty graficzne przeszły długą drogę do możliwości, które mają teraz. Kiedyś podzespół był monochromatyczny, więc wyświetlał tekst tylko w jednym kolorze (np. zielonym). Maksimum szaleństwa, na jakie mogli sobie pozwolić użytkownicy, to pogrubienie wpisywanego słowa lub jego podkreślenie. Dzisiaj dedykowana karta graficzna z wyższej półki potrafi obsłużyć obraz w rozdzielczości Ultra HD 4K. Takie obliczenia wymagają jednak lepszych podzespołów.

Określenie GPU jest potocznie używane jako synonim karty graficznej, ale nie oznacza tego samego. GPU (ang. graphics processing unit) to procesor graficzny i główna część składowa kart graficznych. To ten mały czip (3 x 3 cm) odpowiedzialny jest za obliczenia. Oczywiście GPU nie jest w stanie przetwarzać danych samo, więc potrzebuje do tego innych komponentów (przede wszystkim pamięci). I w zależności od tego, gdzie one się znajdują, możemy określić, czy jest to karta graficzna zintegrowana, czy dedykowana.

Co to zintegrowana karta graficzna?

Zintegrowana karta graficzna oznacza sytuację, w której GPU zostało wbudowane w procesor komputera (CPU). Karta graficzna i procesor współdzielą pamięć komputera RAM, co wpływa na mniejszą wydajność karty. Co ważne, GPU ma odgórnie ustalony maksymalny przydział pamięci. Można go próbować lekko zmienić z poziomu BIOS-u, jednak jest to zadanie wymagające większej wiedzy informatycznej. Czytaj więcej: Jak zwiększyć pamięć karty graficznej zintegrowanej?

Zintegrowana karta graficzna (zwana również iGPU) jest najczęstszym rozwiązaniem w budżetowych laptopach. Cena jest jej największym atutem. Poza tym scalony z procesorem podzespół ma o wiele skromniejszy pobór energii. Skutkuje to nie tylko mniejszym rachunkiem za prąd, ale również nieprzegrzewaniem się hardware’u. A to z kolei oznacza lepszą wydajność baterii.

Powszechnie uważa się, że zintegrowana karta graficzna nadaje się tylko do najprostszych prac biurowych. Technologia jednak poszła do przodu i układ iGPU jest w stanie osiągnąć naprawdę niezłą wydajność. W nowszych modelach laptopów bez problemu odpalimy gry 2D, a na upartego – nawet starsze trójwymiarowe produkcje. Natomiast zintegrowana karta graficzna przede wszystkim jest stworzona do przeglądania internetu, pracy z tekstem, oglądania wideo i innych niezbyt wymagających zadań. 

Zatem jak wygląda zintegrowana karta graficzna pod względem zalet i wad?

Zalety:

•                    niska cena;

•                    mniejszy pobór prądu

•                    większa wytrzymałość baterii w laptopach;

•                    nieprzegrzewanie hardware’u.

Wady:

•                    mniejsza wydajność: zintegrowana karta graficzna nie nadaje się do wymagających gier i projektów multimedialnych;

•                    nie można jej łatwo upgrade’ować

Dedykowana karta graficzna – co to?

Jak już wiemy, zintegrowana karta graficzna jest scalona z CPU i współdzieli pamięć komputera z procesorem. Tymczasem dedykowana karta graficzna jest odrębnym podzespołem. Nie używa ona pamięci RAM, ale ma odrębną tylko dla siebie – VRAM (ang. Video RAM). Najczęściej wartość ta wynosi od 4 do 16 GB. Całość tej dodatkowej pamięci jest przeznaczona na dane i obliczenia GPU.

Dedykowana karta graficzna otwiera zupełnie nowe możliwości przed użytkownikiem. Model z wyższej półki pozwala na granie w najnowsze produkcje na najwyższych ustawieniach. Osobnego układu GPU potrzebują osoby w branży kreatywno-artystycznej: graficy (zwłaszcza 3D), montażyści, projektanci itp. Jeśli na słabszym podzespole włączymy jednocześnie trzy programy Adobe CC, to zintegrowana karta graficzna najprawdopodobniej spakuje manatki i już się do nas nie odezwie.

Niestety dedykowana karta graficzna sporo kosztuje – i to podwójnie. Po pierwsze, musimy dużo wydać na zakup podzespołu. Często cena nie jest adekwatna do oferowanych specyfikacji, co pokazał niedawny kryzys na rynku GPU. Po drugie, dedykowana karta graficzna ma wysoki pobór energii. Za gamingowy laptop w rozliczeniu rocznym zapłacimy kilka razy więcej.

Do tego należy zadbać o to, by dedykowana karta graficzna się nie przegrzała. Na rynku dostępne są różne typy chłodzenia: pasywne (radiator), aktywne (wentylator) oraz wodne. Różnią się ceną, poziomem hałasu i efektywnością.

Podsumujmy cechy dedykowanej karty graficznej.

Zalety:

•                    wydajność – możliwości są (prawie) nieograniczone;

•                    laptop z dobrą kartą graficzną może być alternatywą nawet dla komputera stacjonarnego;

•                    możliwość upgrade’u.

Wady:

•                    wysoka cena, nieenergooszczędna;

•                    podatność na przegrzewanie się.

Karta graficzna: zintegrowana czy dedykowana?

Wybierając między kartą zintegrowaną czy dedykowaną, przede wszystkim należy ustalić, jak wiele jesteśmy w stanie wydać na podzespoły. Dedykowana karta graficzna, choć wydajniejsza, kosztuje więcej i ma większy pobór prądu. Z drugiej strony, warto myśleć przyszłościowo: za kilka lat w PC komponent można będzie wymienić, a stary odsprzedać. Zintegrowana karta graficzna nie oferuje takiej możliwości, ponieważ jest scalona z procesorem. Jedynym rozwiązaniem w takim przypadku jest wymiana dużej części hardware’u lub zakup nowego sprzętu.

Warto podkreślić, że na pytanie: karta graficzna zintegrowana czy dedykowana?, można odpowiedzieć jednym słowem: obie! Lepsze komputery i laptopy często działają na dwóch GPU. W przypadku prostych zadań lub pracy urządzenia wyłącznie na baterii używa ono jedynie zintegrowanej karty graficznej. A w momencie gdy odpalamy grę lub zaawansowany program, automatycznie uruchamia się dedykowana karta graficzna. W ten sposób system zasilania nie jest obciążany, a wykorzystywanie energii jest efektywniejsze.

Oznaczenia kart graficznych – jak je rozumieć?

GTX, RTX, RX, XT – oznaczenia kart graficznych dla osób niezaznajomionych z nomenklaturą mogą brzmieć magicznie. Na szczęście szablon nazewnictwa jest w miarę przejrzysty i szybko da się go nauczyć.

Zintegrowane karty graficznie zazwyczaj mają najprostsze nazwy, więc zacznijmy od nich. Jeśli w modelu karty widzimy słowo graphics, to jest to układ zintegrowany. Głównymi przedstawicielami tej kategorii są: Intel Iris Xe Graphics, Intel UHD Graphics oraz AMD Radeon Graphics. Oznacza to, że GPU zostało scalone z procesorem.

Oznaczenia kart graficznych w dedykowanych podzespołach są bardziej skomplikowane, ale również do ogarnięcia. Warto wiedzieć, że w tym wyścigu liczą się tylko dwa konie: NVIDIA oraz AMD – główni producenci GPU. Dla poprawności należy zaznaczyć, że nie tworzą oni kart samodzielnie, ale je projektują i zlecają do produkcji (np. do Gigabyte, MSI czy Zotac). Każde z nich ma inny szablon oznaczeń kart graficznych, więc warto je opisać osobno.

Dedykowana karta graficzna NVIDIA

Oznaczenia kart graficznych NVIDIA od wielu lat są tworzone według tego samego schematu. Jedną z najważniejszych informacji w nazwie jest pierwszy człon: GTX lub RTX. GTX jest starszą serią dedykowanych kart graficznych. Powoli są one wypierane przez podzespoły RTX. Oferują one Ray Tracing, czyli śledzenie promieni. Dzięki temu w grach można uzyskać jeszcze bardziej realistyczne cienie, odbicia światła i odbicia w wodzie. Posiadacze RTX mają dostęp również do technologii DLSS, która zwiększa liczbę fps.

Po pierwszym członie (GTX lub RTX) następne w nazwie są cztery cyfry. Dwie pierwsze oznaczają generację/rodzinę, do której należy dedykowana karta graficzna. Główne generacje NVIDIA to 10, 16, 20 i 30. Ostatnia (30) jest najnowszą odsłoną.

Kolejne dwie cyfry oznaczają wydajność, jaką ma dedykowana karta graficzna w danej generacji. Im wyższa wartość, tym lepszy komponent. W niektórych modelach na końcu znajdziemy jeszcze dopisek Ti. Oznacza to, że karta z tym oznaczeniem jest lepsza niż ten sam model bez tego oznaczenia. Nie jest jednak bardziej wydajna niż następny model w rodzinie.

W ten sposób można łatwo rozczytać, że dedykowana karta graficzna GeForce GTX 1050 jest mniej wydajna niż GeForce GTX 1660 z następnej generacji. A GeForce RTX 3080 Ti jest lepsze od RTX 3080, ale gorsze od RTX 3090. Oczywiście w grę wchodzą dodatkowe specyfikacje konkretnych modeli, ale w taki sposób możemy mieć wstępne rozróżnienie.

Dedykowana karta graficzna AMD

AMD projektuje nie tylko zintegrowane karty graficzne, ale również dedykowane. Marka ma podobny schemat nazewnictwa co NVIDIA, więc również nie powinno to sprawiać problemu. Radeon, tak samo jak GeForce, określa kategorię produktu. Wszystkie najnowsze serie podzespołów AMD oznacza skrótem RX. Następnie, podobnie jak w przypadku NVIDIA, w nazwie mamy cztery cyfry. Pierwsza z nich oznacza generację, a ostatnie trzy – model.

Najnowszą generacją dedykowanych kart graficznych AMD jest seria Radeon RX 6000. Niektóre z modeli mają na końcu dopisek XT, który oznacza lepszą wydajność (podobnie jak Ti od NVIDIA).